خرید خنک کننده پردازنده که بعضی از افراد به آن "خنک کننده سی پی یو فن" نیز می‌گویند، به کنترل دمای پردازنده (CPU) کمک می‌کند. انواع خنک کننده های پردازنده شامل: خنک‌کننده‌های مایع (liquid coolers)، خنک‌کننده‌های بادی (air coolers) و خنک کننده‌ های ترکیبی (Hybrid Coolers) می‌شود. انتخاب و خرید خنک‌کننده CPU مناسب، برای مجموعه‌ای از کاربران شامل گیمرها، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، و متخصصان طراحی ویدئویی اهمیت دارد. به عنوان مثال، گیمرهایی که به بازی‌های با کیفیت گرافیکی بالا مشغولند، به خنک‌کننده‌های قدرتمندی نیاز دارند تا از افت فریم و سوختن ناگهانی قطعات جلوگیری کنند. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار نیز به هنگام اجرای شبیه‌سازی‌های پیچیده نیازمند خنک‌کننده‌هایی با کارایی بالا هستند تا از بروز مشکلات حرارتی پیشگیری کنند.

1) خنک کننده ‌های بادی (Air Coolers)

قبل از خرید خنک کننده بادی کامپیوتر باید بدانید که این نوع از خنک کننده ها یا همان هیت‌سینک‌ها (Heat Sinks)، از جریان هوا برای انتقال حرارت از پردازنده به محیط اطراف استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها به طور معمول شامل یک هیت‌سینک فلزی و یک یا چند فن هستند که بر روی آن نصب می‌شود. لوله‌های حرارتی (Heat Pipes) در این خنک‌کننده‌ها به جذب حرارت پردازنده و انتقال آن به سطح هیت‌سینک کمک می‌کنند.

مزایا و معایب خنک کننده های بادی کامپیوتر

براساس تجربه کارشناسان کامپیوترچی، خنک‌کننده‌های بادی به دلیل سادگی در نصب، معمولاً برای کاربران مبتدی یا افرادی که به دنبال راه حلی سریع و آسان هستند، انتخاب مناسبی به شمار می‌آیند. از دیگر ویژگی‌های مهم فن سی پی یو بادی، مقرون‌به‌صرفه بودن آن‌ها است. قیمت خنک‌کننده‌های بادی نسبت به سیستم‌های آبی بسیار مناسب‌تر است. یکی دیگر از مزایای مهم خنک‌کننده‌های بادی، فضای کمی است که در داخل کیس اشغال می‌کنند. این ویژگی برای کاربرانی که از کیس‌های کوچک یا مینی ITX استفاده می‌کنند، بسیار مهم است. علاوه بر این، خنک‌کننده‌های بادی معمولاً از برندهای متنوع و معتبری برخوردارند که مدل‌های مختلفی را با ویژگی‌های مختلف عرضه می‌کنند. برندهایی مانند Cooler Master، DeepCool و Noctua از جمله تولیدکنندگان معتبر این نوع خنک‌کننده‌ها هستند که محصولاتی با کیفیت و عملکرد بالا عرضه می‌کنند.

2) خنک کننده ‌های مایع (Liquid coolers)

در خنک کننده مایع سی پی یو باید در نظر داشته باشید که این نوع از خنک کننده‌ها از مایعات خاصی برای انتقال حرارت از پردازنده استفاده می‌کنند. یکی از ویژگی‌های بارز این نوع خنک‌کننده‌ها، عملکرد بسیار بالای آنها در دفع حرارت است.

مزایا و معایب خنک کننده ‌های مایع کامپیوتر

یکی از ویژگی‌های اصلی خنک‌کننده‌های آبی، عملکرد خنک‌کنندگی بسیار بالا است. این ویژگی برای کاربران حرفه‌ای یا کسانی که قصد اورکلاک (Overclocking) دارند و نیاز به کنترل دقیق دما دارند، بسیار اهمیت دارد. از دیگر مزایای خنک کننده های آبی کامپیوتر می‌توان به تولید صدای کمتر اشاره کرد. در سیستم‌های خنک‌کننده مایع، فن‌ها معمولاً نیازی به چرخش با سرعت بالا ندارند، زیرا آب به طور مؤثرتری حرارت را جذب می‌کند. در نتیجه، صدا و نویز کمتری تولید می‌شود و این ویژگی برای افرادی که به دنبال سیستم‌های بی‌صدا یا با صدای کم هستند، بسیار مناسب است. در نهایت، سیستم‌های خنک‌کننده آبی معمولاً از طراحی‌های جذاب‌تری برخوردار هستند و لوله‌های انتقال آب می‌توانند جلوه‌ای حرفه‌ای و شیک به کیس بدهند. سیستم‌های خنک‌کننده آبی معایبی نیز دارند. یکی از اصلی‌ترین معایب این سیستم‌ها، نصب پیچیده آن‌ها است. نصب خنک‌کننده‌های آبی معمولاً نسبت به سیستم‌های بادی به دقت بیشتری نیاز دارد. علاوه بر این، باید به محل قرارگیری لوله‌ها و رادیاتور توجه ویژه‌ای داشت، چرا که نشت آب می‌تواند به قطعات سخت‌افزاری آسیب جدی وارد کند. این نکته به‌ویژه برای کسانی که تجربه کافی در نصب سیستم‌های خنک‌کننده ندارند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. قیمت خنک کننده های پردازنده کامپیوتر نیز یکی از عوامل محدودکننده سیستم‌های آبی است. معمولاً این سیستم‌ها گران‌تر از سیستم‌های بادی هستند و به دلیل استفاده از اجزای پیچیده‌تر، هزینه تولید بالاتری دارند. سیستم‌های آبی به دلیل استفاده از اجزای مختلف مانند پمپ، لوله‌ها و رادیاتور، فضای بیشتری در داخل کیس اشغال می‌کنند.

3) خنک کننده‌ های ترکیبی (Hybrid Coolers)

خنک کننده‌ های ترکیبی کامپیوتر از ترکیب فن‌ ها و مایع خنک‌کننده برای بهترین عملکرد ممکن استفاده می‌ کنند. این نوع خنک کننده ‌ها معمولاً برای سیستم‌ های بسیار پرقدرت و کاربری ‌های حرفه ‌ای طراحی شده‌اند.

براساس تجربه‌ی احمدرضا کاشانی در فروش خنک کننده پردازنده کامپیوتر:

من با خریداران زیادی صحبت کردم و متوجه شدم تقریبا تمامی خریداران با استفاده از این جدول می‌توانند تمام سوالات خود را در ارتباط با خرید سی پی یو فن کامپیوتر و یا همان خنک کننده پردازنده پاسخ دهند.

---

ویژگی	خنک‌کننده‌های بادی	خنک‌کننده‌های مایع (آبی)
بازدهی	برای اکثر کاربران معمولی مناسب است و عملکرد خوبی در پردازنده‌های عادی دارد.	عملکرد خنک‌کنندگی بسیار بالا، مخصوصاً برای اورکلاکینگ یا پردازنده‌های قدرتمند.
کارایی خنک‌کنندگی	در برابر بار سنگین یا در شرایط اورکلاک، کارایی کمتری دارد.	دارای کارایی بسیار بالاتر به دلیل ظرفیت حرارتی بالا و توانایی جذب سریع حرارت.
آسانی نصب	نصب راحت‌تری دارد. بیشتر مدل‌ها شامل نصب هیت‌سینک و فن هستند.	نصب پیچیده‌تر به دلیل وجود اجزای اضافی مانند پمپ، لوله‌ها و رادیاتور.
سطح صدا (نویز)	در بارهای بالا، فن‌ها نیاز به چرخش با سرعت بالا دارند و نویز بیشتری تولید می‌کنند.	عملکرد آرام‌تر به دلیل انتقال حرارت مؤثرتر آب و نیاز کمتر به سرعت فن‌ها.
قیمت	مقرون‌به‌صرفه‌تر و در مدل‌های مختلف برای استفاده‌های اقتصادی موجود است.	گران‌تر، به‌ویژه مدل‌های پیشرفته‌تر که قیمت‌های بسیار بالاتری دارند.
فضای اشغال‌شده در کیس	فضای کمتری اشغال می‌کند و مناسب کیس‌های کوچک است.	فضای بیشتری در داخل کیس اشغال می‌کند به دلیل وجود رادیاتور، پمپ و لوله‌ها.
نگهداری و تعمیرات	نیاز به نگهداری کمی دارد، فقط نیاز به تمیز کردن فیلترها از گرد و غبار دارد.	ممکن است نیاز به نگهداری دوره‌ای مانند بررسی نشت یا تعویض مایع داشته باشد.
قابلیت اطمینان	بسیار قابل اعتماد به دلیل اجزای کمتری که احتمال خرابی کمتری دارند (به‌جز فن‌ها).	ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند خرابی پمپ، نشت یا مشکلات دیگر آسیب‌هایی به سیستم وارد کند.
جذابیت ظاهری	طراحی ساده‌تری دارد ولی برخی از مدل‌ها با ویژگی RGB موجود است.	طراحی‌های جذاب‌تر، به‌ویژه با نورپردازی RGB و لوله‌های قابل مشاهده که برای کاربران گیمینگ و کسانی که به ظاهر سیستم اهمیت می‌دهند جذاب است.
دوام و عمر مفید	می‌تواند سال‌ها بدون مشکل کار کند و به تعمیرات خاصی نیاز ندارد.	معمولاً عمر طولانی دارد ولی ممکن است به دلیل فرسایش پمپ یا نشت، دچار خرابی شود.
خنک‌کنندگی تحت بار سنگین	برای اورکلاکینگ یا بار سنگین مناسب نیست.	بسیار مناسب برای سیستم‌هایی که نیاز به خنک‌کنندگی در بارهای سنگین یا اورکلاکینگ دارند.

مهم ترین نکات خرید خنک کننده پردازنده

هنگام خرید خنک‌کننده پردازنده، چندین عامل مهم وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید تا انتخاب درستی داشته باشید. انتخاب خنک‌کننده مناسب به نوع پردازنده، نحوه استفاده از آن و بودجه‌ شما بستگی دارد.

نوع خنک‌کننده سی پی یو:

خنک‌کننده‌ها به طور عمده به دو نوع بادی و مایع (آبی) تقسیم می‌شوند. خنک‌کننده‌های بادی معمولا قیمت مناسب‌تری دارند و برای پردازنده‌های میان‌رده یا سیستم‌هایی با کاربری عمومی مناسب هستند. از سوی دیگر، خنک‌کننده‌های مایع برای سیستم‌های پیشرفته و گیمینگ طراحی شده‌اند و عملکرد بسیار بالاتری دارند، اما قیمت بالاتری نیز دارند و نصب پیچیده‌تری نسبت به مدل‌های بادی دارند.

قدرت خنک‌کنندگی و نیاز به انتخاب متناسب:

در انتخاب خنک‌کننده، باید به قدرت خنک‌کنندگی آن توجه کنید. پردازنده‌های میان‌رده یا پایین‌رده نیاز به خنک‌کننده‌های بادی کوچک‌تر و ارزان‌تر دارند. اما اگر از پردازنده‌ای قوی یا اورکلاک شده استفاده می‌کنید، نیازمند خنک‌کننده‌ای قوی‌تر و پیشرفته‌تر خواهید بود. خرید خنک‌کننده بیش از نیاز به صرف هزینه اضافی منجر می‌شود و ممکن است از کارایی سیستم شما بهره‌برداری کامل نشود.

سازگاری با سیستم:

یکی از مهم‌ترین نکات در خرید خنک‌کننده پردازنده، سازگاری آن با مادربرد و کیس شماست. برای مثال، اگر تصمیم به خرید خنک‌کننده بادی دارید، باید مطمئن شوید که ابعاد آن با فضای داخلی کیس شما مطابقت دارد. همچنین اگر خنک‌کننده مایع انتخاب می‌کنید، باید بررسی کنید که آیا رادیاتور آن با کیس شما سازگار است و فضای کافی برای نصب آن وجود دارد. برای خنک‌کننده‌های بادی، ممکن است با ارتفاع رم‌ها یا ابعاد دیگر اجزای سیستم مشکل مواجه شوید.

پشتیبانی از سوکت‌های مختلف پردازنده:

برخی از خنک‌کننده‌ها با براکت‌های مختلف همراه هستند که برای پردازنده‌های مختلف اینتل یا AMD طراحی شده‌اند. این براکت‌ها ممکن است برای نسل‌های مختلف پردازنده نیاز به تغییر داشته باشند، بنابراین همیشه بررسی کنید که خنک‌کننده انتخابی شما با سوکت پردازنده شما سازگار است. برای مثال، پردازنده‌هایی که از سوکت LGA 1700 استفاده می‌کنند، ممکن است براکت متفاوتی نسبت به پردازنده‌هایی که از سوکت LGA 1200 یا LGA 1151 استفاده می‌کنند، نیاز داشته باشند.

ابعاد و اندازه:

قبل از خرید، حتماً ابعاد دقیق خنک‌کننده را بررسی کنید. این نکته اهمیت زیادی دارد زیرا ممکن است به دلیل محدودیت فضای کیس یا ارتفاع رم‌ها نتوانید خنک‌کننده را به درستی نصب کنید. برای خنک‌کننده‌های مایع، باید اطمینان حاصل کنید که رادیاتور و پمپ سیستم به راحتی در فضای کیس شما جای می‌گیرد.

نکات ویژه در انتخاب فن سی‌پی‌یو:

فن‌های سه‌پینی و چهارپینی از جمله نکات دیگری هستند که در خرید فن باید به آن توجه داشته باشید. فن‌های سه‌پینی معمولاً امکان کنترل سرعت چرخش را ندارند، در حالی که در فن‌های چهارپینی این امکان وجود دارد و می‌توانید از طریق بایاس یا نرم‌افزارهای مرتبط، سرعت چرخش فن را تنظیم کنید. این امر در سیستم‌هایی که نیاز به مدیریت دما و کنترل نویز دارند، بسیار مفید است.

نگهداری و مراقبت:

خنک‌کننده‌های بادی به طور کلی نیاز به نگهداری کمی دارند. تنها چیزی که باید انجام دهید، تمیز کردن گرد و غبار از روی فن‌ها و فیلترها است. اما خنک‌کننده‌های مایع به دلیل وجود مایع خنک‌کننده و احتمال نشت، نیاز به نگهداری بیشتری دارند.

قابلیت‌های اضافی:

برخی از خنک‌کننده‌ها امکانات اضافی مانند نورپردازی RGB، نمایش دما و یا قابلیت کنترل سرعت فن را دارند. این ویژگی‌ها می‌توانند ظاهر سیستم شما را جذاب‌تر کنند و به شما امکان مدیریت بهتر دما و نویز را بدهند